Edirne'yi Bulgarlardan Teşkilat-ı Mahsusa Fedaileri Geri Aldı

Edirne’de yerel tarih araştırmacısı Cengiz Bulut, Edirne’nin Bulgar işgalinden kurtuluşunu anlattı. Bulut, Birinci Balkan Savaşı’nda işgal edilen Edirne’de hem esnaflık yapan hem de Teşkilat-ı Mahsusa üyesi olan Terlikçi Mehmet’in günlüğünden bilgiler paylaştı.

Edirne’nin Bulgar işgalinden kurtuluş tarihinin, çeşitli kaynaklarda 20, 21 ve hatta 23 Temmuz 1913 tarihlerinin yer verildiğine dikkat çeken Bulut, bunun nedeninin eski takvim ile günümüzde kullanılan takvim arasındaki fark olduğunu söyledi. Bulut, Teşkilat-ı Mahsusa üyesi Terlikçi Mehmet’in günlüğünde tuttuğu bilgilerde Edirne’nin Bulgar işgalinden kurtuluşunun 20 Temmuz 1913 olduğuna dikkat çekerken; bu tarihin 21 Temmuz da olabileceğini de belirtti.

“SARAÇLAR’DA ESNAF AMA TEŞKİLAT-I MAHSUSA ÜYESİ”

Bulut, Terlikçi Mehmet’in Edirne’nin Yıldırım Mahallesi’ndeki bir ailenin çocuğu olduğunu söyleyerek; “Edirne’nin Saraçlar Caddesi’nde saraçlık yapıyor. Deri ayakkabı, kadın ayakkabısı yapan bir esnaf ama aynı zamanda Teşkilat-ı Mahsusa Üyesi. 11 kez askere gidiyor. Devlet ‘gel’ dediği zaman gidiyor, sonra mesleğine devam ediyor. Devletin emrinde olan bir vatandaş. Uzun süre şu anki Taş Odalar Otel’de oturuyor. 1890 yılında günlüğünü tutmaya başlamış. Bulgar işgalini, Yunan işgalini yazmış. Edirne’deki önemli şeyleri not etmiş” ifadelerini kullandı.

“GÜNLÜĞÜNDE 20 TEMMUZ 1913 YAZIYOR”

Terlikçi Mehmet’in günlüğünden Edirne’nin kurtuluşu günlerindeki notlarına dikkat çeken Bulut “16 Temmuz 1913’te Bulgar askeri Edirne’den firar etmeye başladı. 18 Temmuz 1913 gecesi yerli Bulgar ahalisi kaçmaya başladı. 20 Temmuz 1913’te salı günü Osmanlı ordusu Edirne’ye girdi. Takvim farkından dolayı bu tarih 21 Temmuz da 23 Temmuz da olabiliyor. Ama Terlikçi Mehmet’in günlüğüne kaydettiğini doğru kabul edersek, 11 gün farkla 20 Temmuz 1913 oluyor. Terlikçi Mehmet; ‘Osmanlı ordusu Edirne’ye girince hamdolsun yeniden dünyaya çıktık’ diyor” dedi.

“EDİRNE 3 AY DİRENİYOR”

Bulut, Birinci Balkan Savaşı’nda Bulgaristan, Yunanistan, Karadağ, Sırbistan’ın birleşerek Osmanlı’ya savaş açmasıyla büyük bir savaşın başladığını belirterek; “Edirne düşene kadar Bulgar, Yunan ve Sırp askerleriyle sarılıyor. Edirne 3 ay direniyor ama açlık ve kıtlık başlayınca teslim oluyor. O dönem alınan kararla Bulgar ordusu Edirne’ye girdiğinde 16 yaşının üzerindeki bütün erkekler toplanıyor ve Sarayiçi’ne gönderiliyor. Orada binlerce insan açlıktan vefat ediyor. Sarayiçi aslında toplu mezarlar adasıdır” sözlerine yer verdi.

“EDİRNE’YE İLK GİREN ÖNCÜLER TEŞKİLAT-I MAHSUSA ÜYELERİDİR”

Osmanlı Devleti’nden ele geçirilen toprakların paylaşımında diğer devletlerin aralarında anlaşmazlığa düştüğünü söyleyen Bulut; “Bunu da Enver Paşa ve o zamanki İttihat ve Terakki liderleri Cemal Paşa ve Talat Paşa, bir fırsata çevirmeye çalışıyorlar. Burada en etkili Edirneli Talat Paşa’dır. Edirne işgal edildiğinde eşine, ‘Edirne’yi geri alamadan ölürsem gözüm açık gider’ demiştir. Enver Paşa’yı da ileri süren Talat Paşa’dır. Teşkilat-ı Mahsusa sayesinde cezaevindeki fedaileri bulduruyor. Edirne’nin geri alınmasında Enver Paşa ön plana konmuştur ama Edirne’ye ilk giren öncüler, Teşkilat-ı Mahsusa üyeleridir. 118 kişi, atlı birlik olarak giriyorlar ve çekilmekte olan Bulgarlara saldırarak zayiat verdiren Teşkilat-ı Mahsusa fedaileridir. Edirne’yi asıl alan onlardır. Ama paye komutan olarak Enver Paşa’ya verilmiştir. O da ardından Edirne’ye girmiştir” dedi.

UĞUR AKAGÜNDÜZ