NAZİ KURBANI ÇİNGENELERİ ANDILAR

Edirne’de Kent Konseyi ve Roman Çalışma Gurubu tarafından 2 Ağustos Roman Soykırımı Anma Günü etkinliği Edirne Belediyesi Protokol Evi Çay Bahçesi’nde gerçekleşti.

Programa Trakya Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Ahmet Hamdi Zafer, Trakya Üniversitesi (TÜ) Roman Dili ve Kültürü Araştırmaları Müdürü Doç. Dr. Gökhan Ilgaz, Edirne Kent Konseyi Başkanı Nihat Çolak, Edirne Kent Konseyi Roman Çalışma Gurubu Başkanı Turan Şallı, Edirne Kent Konseyi üyeleri ve Roman vatandaşlar katıldı. Programda yapılan konuşmalarda 2 Ağustos 1944’de Nazi Almanya’sının yaptığı soykırımda hayatını kaybeden Romanlar anıldı. Konuşmanın ardından Meriç Nehri’ne çiçek atarak program son buldu.

“SOYKIRIM ACISINI PAYLAŞIYORUZ”

Dünyada çeşit çeşit insan olduğuna değinen Edirne Kent Konseyi Başkanı Nihat Çolak “Ne yazık ki dünyada insanlar farklı renkte, farklı çekik gözlü, kızıl dereli çeşit çeşit insanımız var. Ama dünyada büyük bir insanlığız, büyük bir kardeşliğiz. Böyle kardeşçe yaşamak varken insanları tek tipleştirmek, faşist bir zihniyetle tek bir üstün ırk yapmak niyetiyle insanlar sadece Roman oldukları için 2 Ağustos 1944’de katledildi. Bugün Roman kesiminin soykırım acısını onlar ile paylaşıyor, orada hayatını kaybedenlere de saygı ile anıyoruz” dedi.

“RAHMETLE ANIYORUM”

Nazi katliamlarında yüzbinlerce Romanın hayatını kaybettiğine değinen TÜ Rektör Yardımcısı Prof. Zafer “Romanların yaşadıkları soykırımı anmak ve bir daha yaşanmaması için yapmamız gerekenleri konuşmak için buradayız. Yüz yıllardır birlikte yaşadığımız kardeşlerimiz ne Osmanlı döneminde ne de Cumhuriyet tarihimiz boyunca en ufak sorun yaşamadan kardeşçe yaşamız ve eşit haklara sahip olmuşlardır. Fakat Nazi Almanya’sının hüküm sürdüğü kısa sürede binlerce Romanın hayatını kaybettiğini maalesef biliyoruz. Bu acıların bir daha yaşanmaması için Trakya Üniversitesi olarak bilimsel ve kültürel çalışmalarımızı sürdürüyoruz tüm bu duygu ve düşünceler ile bu acı olayda hayatını kaybedenleri rahmetle anıyorum” ifadelerine yer verdi.

“TOPLU OLARAK İNFAZ EDİLDİLER”

Romanların ölüm kamplarına gönderildiğine değinen Edirne Kent Konseyi Roman Çalışma Gurubu Başkanı Turan Şallı şöyle konuştu: “Bugün Nazi Almanya’sı döneminde 2-3 Ağustos 1944 tarihinde 3 bine yakın Romanın sistematik olarak katledilmesinin 79’uncu yıldönümü. Diğer bir deyişle işlenen insanlık suçunun 79’uncu yılı. Bugün pek konuşulmasa da Avrupa coğrafyasında varlık gösteren tarihsel adıyla Çingeneler her dönemde toplumsal ayrıştırma, şiddet, zulüm farkı tarihlerde ölüm cezalarına, soykırıma maruz kalmışlardır. Günümüzde de halen Avrupa'nın çoğu ülkesinde toplumsal ayrımcılığın izlerini görmekteyiz. İnsan hakları bağlamında Romanlara (Çingenelere) uygulanan ayrımcılıklardan en bilineni 1933 yılında Almanya'da polisin Nazi öncesi yasaları Çingene yaşam tarzını izleyenlere karşı daha sert bir şekilde uygulamaya başlamasıdır. Naziler bazı toplulukları ırksal açıdan ‘istenmeyen’ olarak değerlendirdi ve Romanlara karşı sistematik zulüm önlemleri yürürlüğe soktu. Almanya`nın her yerinde hem yerel halk hem de yerel polis müfrezeleri, Romanları zorla belediye kamplarına göndermeye başladı. Bu kamplar, daha sonra Romanlar için zorunlu çalışma kampları hâline geldi. 1935 ile 1938 yılları arasında Naziler tarafından başka şehirlerde kurulan Çingene Kampları soykırıma giden yolun ilk aşamasıydı. Örneğin, Marzahn'daki erkekler 1938 yılında Sachsenhausen'a gönderildi ve aileleri de 1943 yılında Auschwitz'e sürüldü. Naziler, Romanların yabancı kanı taşıdığına karar verdikten sonra, ırksal temizlik yollarına başvurdu. Bu ırksal temizliğin en şiddetlisi de 1939 ile 1945 yılları arasında yaşanmıştır. Romanlar bu dönemde tutuklama, sürgün ve zorunlu çalıştırmaya maruz bırakıldı. Ölüm kamplarına gönderildi. Einsatzgruppen ‘Mobilize Katliam Birlikleri’ Almanya tarafından işgal edilmiş doğu topraklarında on binlerce Romanı öldürdü. Kamplarda esir tutulanlar gaz odalarında öldürüldüler. Nazi yönetimi işgal ettiği topraklarda bulunan Çingenelerin de toplu olarak infaz edilmesini sağladı. Romanların kaderi de Yahudilerinkine çok benziyordu. Holokost sırasında öldürülen Roman sayısı halen tam olarak belirlenememiştir. İkinci Dünya Savaşından önce Avrupa'da yaşayan bir milyon Romandan 200 bin ila 500 bininin hayatlarını kaybettiği tahmin edilmektedir. Avrupa coğrafyasının esasen savaşlar ve katliamlarla geçen uzun bir dönemi vardır. Bunun başka bir örneğini de yakın tarihte Avrupa’nın ortasında yaşanan Bosna katliamında görmekteyiz. Diyoruz ki; yeryüzünde hiçbir etnik kimlik, dininden, dilinden, yaşam kültüründen dolayı insanlık suçuna maruz kalmasın. Günün anısı olarak başta Romanlar ‘Çingeneler’ olmak üzere soykırımlarda yaşamlarını kaybeden insanlarımızı saygıyla anıyoruz.”

MERT ERİŞKİN