İşte Edirne Basın Tarihindeki İlk Sansür
Trakya Üniversitesi (TÜ) Osmanlı Medeniyeti Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (OSMER) tarafından 27-28 Kasım tarihleri arasında düzenlenen IV. Uluslararası Osmanlı İzleri Sempozyumu devam ediyor.
Balkan Kongre Merkezi’nde düzenlenen sempozyumda, TÜ Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdür Yardımcısı Doç. Dr. Hakan Şallı, “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Yerel Basının Dinamikleri ve Kurumsallaşma Sürecinde Yaşadığı Sorunlar-Edirne Örneği” konusunda sunum yaptı.
EDİRNE’DE BASIN YAYIN FAALİYETİ NE ZAMAN BAŞLADI?
Şallı, Edirne’de basın yayın hayatının başlangıcını açıklarken; “Araştırmacılar, Edirne’deki yerel basının başlangıcını 1867 veya 1868’e sabitler. Öte yandan 1878 yılında yayımlanan salnamelere baktığımızda da gerçekten bu tarihlerde bir vilayet gazetesinin yayımlandığı, dolayısıyla Edirne’de yerel basının başladığını görmekteyiz. Lakin Osmanlı arşivlerine baktığımızda işin aslının pek de öyle olmadığı anlaşılır. Erzurum Üniversitesi Seyfettin Özege koleksiyonundan, Edirne vilayet gazetesinin en erken sayısını gösteren bir gazete kupürü var ve tarih 2 Mayıs 1881. Bu gazete haftada 1 gün yayımlanıyor. 50’nci sayısına geldiğimiz zaman 2’nci yılına başlangıç yaptığına dair bir haber paylaşmışlar. 1880’li yıllardan da bir belge karşımıza çıkıyor. Osmanlı-Rus Harbi’nden sonra anne ve babasını kaybeden çocuklar için yapılan yetimhaneye yerleştirilen çocukların gelirleri, Edirne’de yayımlanan vilayet gazetesinden el edilen bedellerle karşılanmaktaydı. Dolayısıyla Edirne’deki yerel basının başlangıcını biraz daha ileriye doğru çekmemiz gerekecek gibi duruyor. 1867 değil de derli toplu, periyodik ve düzenli olarak basın yayın faaliyetinin Edirne’de 1880 yılında başladığını bu belgeden çok net söyleyebiliriz” ifadelerini kullandı.
GAZETELERİN SORUNLARINA DİKKAT ÇEKTİ
Osmanlı ve Cumhuriyet’in ilk yıllarında Edirne’de faaliyet gösteren yerel gazetelerin sorunlarını sıralayan Şallı; ekonomik sorunlar ve abone bedellerinin ödenmemesi, reklam gelirlerinin olmaması, tiraj sorunları, gazetelerin dağıtılmasında yaşanan sorunlar, posta ve ulaşım sorunları, amatör kadrolar ve amatör iş sorunları, Edirne basını ile İstanbul basını arasında yaşanan açmazlar, yerel gazetelerin yerel bürokrasi ile yaşadığı sorunlar gibi sorunlara dikkat çekti.
MEHMET ŞEREF AYKUT’UN YAZISI SANSÜR YEMİŞ
Şallı, Edirne basın tarihindeki ilk sansürü de açıklarken; “Arşivde tespit edebildiğim Edirne basınının ilk yediği sansür, 1911’in Aralık ayında olmuş. Mehmet Şeref Aykut, sivri dilli, sivri kalemli, sivri fikirli ve hanedana laf söyler. İlk sansür yenir” dedi. Şallı, sunumunun ardından katılımcıların sorularını yanıtladı.
UĞUR AKAGÜNDÜZ
