Bulut’tan Milli Mücadele Tarihine Önemli Katkı

Edirne’de Yerel Tarih Araştırmacısı Cengiz Bulut, Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) ve Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi iş birliğiyle 2023 yılında başlatılan “Milli Mücadele’nin Yerel Tarihi 1918-1923” projesine yazdığı makale ile katıldı.

13 ciltten oluşan projenin “Milli Mücadele’nin Yerel Tarihi 1918-1923: Edirne-Kırklareli Tekirdağ” cildine “Trakya Paşaeli Cemiyeti Yöneticilerinin Bulgaristan’a İlticadan Sonra Kurdukları Çeteler ve Teşkilat Mensuplarıyla Aralarında Olan Haberleşmeye Ait Bazı Önemli Mektuplar” konulu makaleyi yazan Bulut, eserin yayımlanmasının ardından Batı Ekspres’e konuştu.

“YAYIMLANMAMIŞ MEKTUPLARIN ÇEVİRİSİNİ YAPTIK”

Bulut, projeye Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Başkanı Prof. Dr. Nurten Çetin’in talebiyle katıldığını belirterek; “Trakya Üniversitesi’nden Prof. Dr. Nurten Çetin hocamıza teşekkür ediyorum. Trakya Paşaeli Cemiyeti çalışmalarımı ve Yolageldili Kasım Efendi’nin kitabını yaptığımı bildiği için benden bir makale yazmamı istedi. Türk Tarih Kurumu ve Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü’nden aldığımız ve daha önce yayımlanmamış bazı mektuplar vardı. Hocalarımızın yardımıyla onların çevirisini yapmıştık” ifadelerini kullandı.

“BULGARİSTAN’A İLTİCA ETTİKLERİNDE YAZDIKLARI MEKTUPLAR VAR”

Yunan işgalinin olduğu dönemde Trakya Paşaeli Cemiyeti üyelerinin, Cafer Tayyar Paşa’nın komutasındaki bazı orduya mensup askerler ve Edirne’den bazı ileri gelenlerle birlikte yapılan anlaşma sonucu Bulgaristan’a iltica ettiklerini belirten Bulut; “Kasım Yolageldili ve Trakya Paşaeli Cemiyeti üyeleri, Bulgaristan’ın değişik şehirlerine yayılıyorlar. Örneğin; Kasım Yolageldili, Kızanlık’ta merkez tutuyor. Bazı üyeler Sofya’ya yerleşiyor. Haskovo’ya, Burgas’a gidenler var. Dağılma amaçları; hem Bulgaristan içerisinde Bulgar devletine karşı Türkiye’de yapılan Yunan işgali sırasında yapılan eziyetleri anlatmak, hem de orada çeteler oluşturarak Doğu Trakya dediğimiz Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ bölgesindeki Yunanların Türklere yaptıkları mezalimi bütün dünyaya duyurmaktır. Kasım Yolageldili başkanlığındaki Trakya Paşaeli Cemiyeti üyeleri, aralarında devamlı mektuplaşıyorlar. Bu arada Kasım Yolageldili de Mustafa Kemal Atatürk ve Büyük Millet Meclisi ile mektuplaşmalar yapıyor. Oluşturdukların çetelerin liderleri de Kasım Efendi’ye bağlılar ve ondan emir alıyorlar. Onların da Kasım Efendi’ye yazdıkları mektuplar var. Kasım Efendi de bu çetelere Recep, Şaban ve Ramazan isimlerini vermiş. Bunların içinde en önemlisi de Şaban müfrezesidir. Onun mektupları arşivlerden elimize geçti. Bunu, arşiv belgeleriyle teyit eden de Kasım Yolageldili’nin kızı Ayşe Bercis Yolageldili oldu. 2015 yılında Trakya Üniversitesi’nin Milli Mücadele Müzesi’ni açarken bir röportaj yaptığım sırada babasının anlattıklarını bana anlatmıştı ve bunu teyit etmişti” dedi.

“BATI TRAKYA’YA ÇETE LİDERİ OLARAK GÖNDERİLİYOR”

Bulut, Bulgaristan’a iltica eden subay İbrahim Akıncı ile ilgili de bilgi verirken; “İbrahim Akıncı bir subay ama Bulgaristan’a geçince ordu üniformasını çıkarıp oluşturulan 25-30 kişilik çeteyle Bulgaristan sınırından geçerek Yunan karakollarına saldırıyor. Köylerde baskı yapan Yunan devriyelerini pusuya düşürerek yok ediyor. Bu tür mektuplar var. Bu mektupların haricinde, Edirneli Şefik Bicioğlu da var. Onun babası da bir dönem Edirne vilayet meclisinde bulunan Bakkal Arif Efendi’dir. Şefik Bicioğlu da Birinci Dünya Savaşı’nda orduda üsteğmen rütbesiyle Yemen ve Kafkasya cephelerinde savaşıyor. Kafkasya cephesinde Birinci Dünya Savaşı bitince 1918’li yıllarda Edirne’ye dönüyor. Döndüğü günlerde de Trakya Paşaeli Cemiyeti zaten kurulmuş vaziyette ve hemen orada görev alıyor. Kasım Efendi de onu Batı Trakya’ya çete lideri olarak gönderiyor. Onunla mektuplaşmaları var. Onlara da yer verdik” sözlerine yer verdi.

“YARDIM EDEN BULGAR VE YUNANLAR VAR”

Makalesinde çok önemli istihbarat bilgilerinin de bulunduğunu söyleyen Bulut; “Örneğin; İbrahim Akıncı, Bulgar karakollarında onlara çok yardım eden bir Bulgar üsteğmenin ismini veriyor. ‘Bize her türlü bilgi veriyor’ diyor. Yunanlardan bir isim veriyor, ‘Bu da bize yardım ediyor’ diyor. Böyle stratejik bilgiler var ama bu tarihe mal olduğu ve aradan 100 sene geçtiği için kullanmakta sakınca görmedim. Bunlar bize, bir kişinin değil; çok büyük bir organizasyonla Milli Mücadele’nin kazanıldığını anlatıyor. Bu yönden çok önemli bir çalışma oldu” dedi.

“EDİRNE KÜTÜPHANELERİNDE BULUNMALI”

Bulut, Trakya’da Milli Mücadele’yi 7-8 kişinin yazdığını belirterek; “Diğer bölgelerdekiler de aynı. Tarihe mal olan 13 ciltlik harika bir kaynak oldu. Bunu TÜBA, 17 bin TL’ye satışa koydu. Maddi durumu iyi olan kişilerin bunu alması, kütüphanesine koyması iyi olur ama ben, Edirne İl Halk Kütüphanesi’nin muhakkak almasını isterim. Onların maddi gücü yoksa Valilik, Belediye bunu alıp Edirne kütüphanelerine koymalı ki insanlar bu bilgilerden faydalansın” ifadelerine yer verdi.

“SELİMİYE CAMİİ MÜZELERİ VE DARÜŞŞİFA HAPİSHANE YAPILMIŞ”

Mektuplarda Edirne merkez ile ilgili de Şefik Bicioğlu ve Kasım Yolageldili’nin mektuplarının bulunduğunu belirten Bulut; “Selimiye Camii’nde şu anda müze olan bölümlerinin hapishane olduğunu, Yunanların oraları insanla doldurduğunu, Sultan II. Bayezid Sağlık Müzesi olan Darüşşifa’nın insanlarla doldurulduğu yazıyor. Bir mektupta 720 kişinin tutuklandığını ve tüm Edirne hapishanelerinin dolu olduğunu yazıyor. Bir cemiyete ait mektup da Edirne hapishanesinde işkence ve baskı gören 120 kişiye hitaben yazılmış. Yunan devletine girişimlerde bulunulduğu ve tez zamanda onların serbest bıraktırılacağı yazıyor. Mektuplarda ayrıca bazı köylerin ahalilerinin yok edildiği de var. En acı olan da Balkan köylerinde sınırda görev yapan Yunan ordusunun bütün eratı da Yunanistan’dan gelenler değil; bizim buradaki yerli Rumlar olmuş. Benim en çok dikkatimi çeken bu oldu” diye konuştu.

UĞUR AKAGÜNDÜZ